Asperges reiken naar de Zon...

Lein Dieleman (4) lust geen asperges. Dat is nou jammer, want hij is geboren tussen de asperges, bij wijze van spreken. Zijn ouders, Nicole en Rien Dieleman, begonnen in 1999 Aspergepunt Walcheren, één van de weinige plekken in Zeeland waar het 'witte goud' geteeld wordt. Asperges willen lichte, goed doorlatende grond en in Zeeland vind je overwegend zware klei. Op Walcheren zijn Nicole en Rien de enige telers. Ze boeren op een oude zandrug. Ook in Koewacht, in Zierikzee en in Burgh-Haamstede liggen een paar hectare aspergevelden.

Rien heeft in december het loof van het land gehaald. De akker ligt als een lap ribfluweel naast de boerderij aan de Abeelseweg, tientallen langgerekte ribben aarde naast elkaar. Nu is het afwachten tot de grond goed opgedroogd is. Dan worden de oude bedden tot net boven de wortel afgestoken, zodat alle oude, harde stukjes aspergestengels worden opgeruimd. Daarna hoogt Rien de grond weer op en kunnen de zeilen eroverheen. "Met de zwarte kant naar boven, zodat de warmte de grond ingaat", zegt de aspergeboer.

Daarna is het wachten tot de asperges hun kopjes boven de grond steken. In de laatste week van april, als het meezit. En anders een weekje later. Op een warme dag groeit een stengel soms wel 7 centimeter. In Brabant zijn telers die de oogst een maand vervroegen door de grond te verwarmen. Dat kost enorm veel (duur) gas. Voor het merendeel komen asperges echter van de koude grond. Ook verder is de teelt in feite milieuvriendelijk. "Eén keer per jaar sproei je voor het onkruid, als je klaar bent met steken en de zeilen eraf gaan. De aspergeplanten worden daarna twee meter hoog; met een schoffel kun je daar niet meer tussendoor. Verder moet je voor de eerste aanplant genoeg compost en kalk in de grond brengen. Daarna kun je maximaal twaalf jaar oogsten zónder te bemesten. Wat je aan de grond ontneemt is minimaal. Zeven of acht ton asperges, dat is voor 95 procent water, de rest is loof wat je afsnijdt, dat versnipper je in de herfst en dat blijft op het land als bemesting."

Wel is er het probleem van de fusariumschimmel. Na twaalf jaar oogsten is de grond een generatie lang niet meer geschikt voor asperges. "De wortels zitten tot een meter diep en als je dan de grond omploegt, komt er een schimmel in de grond, die bij pogingen om later weer planten te zetten, waarschijnlijk het nieuwe plantsel besmet. Wij lossen het op met wisselteelt: gronden braak laten liggen en andere teelten, zoals bloemkool."

Asperges zijn niet goedkoop, maar het is dan ook een dure teelt, vooral in het begin. Een kilo aspergezaad kost m,eer dan goud: zo’n 35.000 euro. "Daar kan je dan 10 hectare aspergeplantjes mee zaaien. Op onze hectare staan er zo’n vijftienduizend. Die hebben we kant en klaar van een Brabantse teler gekocht." De familie Dieleman zette in 1998 de eerste planten in de grond. Het volgende jaar mochten ze veertien dagen steken, daarna lieten ze de asperges met rust, zodat alle energie naar de wortels kon gaan. "Het tweede jaar mag je tot 1 juni oogsten en dan is het weer op. Het derde jaar begint het feest, dan mag je oogsten tot 24 juni, Sint Jan. Als het aspergeveld goed is aangelegd en je pleegt geen roofbouw op je planten, kun je daarna een jaar of negen oogsten."

Wat asperges ook duur maakt, is dat het een arbeidsintensieve teelt is. "Vroeger moest je twee, drie keer per dag steken omdat ze toen nog geen zeilen hadden. Zodra er een kop boven de grond komt, verkleurt de kop paars en kan je er minder voor vragen. Met die zeilen, die ultraviolet licht tegenhouden, kun je om de dag steken."

Meestal kan er rond 25 april gestoken worden. "Dat hangt af van de grondtemperatuur. Als die een graad of 11 is, denkt de plant: héé! ’t Is warm genoeg, we gaan beginnen! Een week later kun je dan oogsten."

Bij het Aspergepunt treedt dan de vaste ploeg aan. "Vier keer in de week steken we een morgen lang met een man of zes, zeven. Meest mensen hier uit de buurt die al jaren komen en zichzelf komen aanbieden. Dat werkt lekker, die weten hoe en wat." Aspergesteken is namelijk een kunstje. "Het zeil gaat eraf en alles wat boven de grond komt, steek je uit de grond. Het is daarbij de kunst de wortel niet te beschadigen, maar wel diep genoeg te steken om een mooie lengte te halen. Na een week meelopen weet je het wel."

De oogst stopt op 24 juni precies. Asperges zijn nog echt een seizoensgroente. Het heeft wel wat, die exclusiviteit, dat gewoon genoegen nemen wat de natuur geeft. Dat betekent dus ook dat de verkoop elke dag stopt als de oogst van die dag op is. "In het begin, als we nog niet zoveel asperges hebben, is dat soms zaterdag om 11 uur al. In de goede tijd is het ‘s middags pas zover." De klant heeft keuze uit Klasse I: strak, wit, recht en dik, Klasse II: lichtpaars, wat krom en hier of daar een roestplekje; en Klasse III, de soepasperges. "We steken alles, we bieden de consument alles aan, maar wel gesorteerd. Je ziet bij huisverkoop wel dat het allemaal samen verkocht wordt, maar dat kookt niet zo lekker." In het winkeltje worden de waren aan de man gebracht. Er is ook aspergewijn, aspergejenever en asperge-ijs, aspergesaus en om het af te maken gezouten boter van de kaasboer, eieren van de scharrelboer en smaakvolle vroege aardappelen. Met ham erbij vormen ze het traditionele aspergemenu. Naar verluidt worden hier ook de beste aspergeschillers verkocht, en wat streekproducten zoals Schouwse jam en Borselse bessenwijn.

Nicole Dieleman heeft in de kast kookboeken staan met wel drieduizend recepten. Klassiek - met boter, eieren, nieuwe aardappeltjes en roomboter - is favoriet. "We eten een aantal keren in de week asperges. Als ik haast heb, pak ik een hand koppen, die gooi ik in kokend water, wat eieren erbij, nieuwe aardappeltjes met roombotersaus erbij en je hebt een prinsenmaal. Klaar in een half uur."

Aspergeweetjes
- Asperges zijn verwant aan de schorseneer en de haverwortel. Schorseneer wordt ook wel winterasperge of armeluisasperge genoemd. De haverwortel heet in de volksmond witte schorseneer, oesterplant, boksbaard, blauwe morgenster, (weer) armeluisasperge of ook wel: keukenmeidenverdriet. Beide vergeten groenten zijn nogal moeilijk te schillen, vandaar. Zie ook www.vergetengroenten.nl
- Van de asperge (Asparagus officinalis) worden de jonge scheuten geteeld als groente. De witte zijn, net als witlof, onder de grond gegroeid. De groene hebben van het daglicht mogen genieten. De vroegste bewijzen van aspergeconsumptie zijn gevonden in Egypte en dateren van circa 2750 v. Christus.
- In sommige Europese landen, zoals Polen, groeien asperges nog in het wild. Vandaar ook die Poolse aspergestekers. Ook in Nederland zie je ze wel, in duinen en langs rivieren.
- Asperges kunnen geschild en ongekookt ingevroren worden. Voor bereiding, bevroren in kokend water doen en aan de kook brengen.

Asperges eten in Zeeland

- Restaurant Onder de Linden (www.restonderdelinden.nl) ligt aan een van de mooiste Zeeuws-Vlaamse dorpspleinen in Zuiddorpe, met eeuwenoude lindebomen. Het restaurant heeft naam gemaakt met drie seizoenstoppers: vanaf mei, Zeeuwse asperges , in de maand juli, de Oosterscheldekreeften en in het jachtseizoen, Vlaamse polderhazen en -fazanten.
- Eén keer in het jaar komt voor het Aspergepunt de horeca die met de Walcherse asperges koken de schuur koken voor 120 man, voor 17,50 euro per couvert. Daarvoor kunnen de gasten kiezen uit vier hoofdmaaltijden plus nagerecht en vier verschillende wijnen. Een vinologe vertelt wat, de koks vertellen wat en als de klanten weggaan, krijgen ze nog een pond asperges mee. "Er zijn nu al mensen die vragen of ze zich op kunnen geven maar dat kan helaas niet." Bij de opening van het aspergeseizoen, eind april, begin mei begint de inschrijving en op 2 juni is het eetfeest. Er liggen dan folders bij de horeca, La bonne Auberge, De Mug, Stroskerkse huis. Voorafgaand aan de kookdemonstratie wordt een rondleiding gegeven bij de aspergevelden.
- Het Aspergepunt is gelegen aan de Abeelseweg 13 in Middelburg. Wie een keer wil komen kijken hoe asperges gestoken worden, is vier ochtenden in de week welkom op het Aspergepunt.
- Andere aspergetelers in Zeeland: Van Daele aan de Emmabaan 83 in Koewacht, Fonteijne aan de Vertonsweg 3 in Burgh-Haamstede (tevens boerderijwinkel en -camping) en Hanse aan de Platteweg 6 in Zierikzee (ook groene asperges, ganzeneieren, groenten van eigen grond en streekproducten).

Bron: Provinciale Zeeuwse Courant
Auteur: Ondine van der Vleuten